Ahli Sunnah pewaris generasi sahabat, tabiin

Oleh Dr Engku Ahmad Zaki Engku Alwi

Rasulullah menyatakan al-Jamaah terselamat berbanding 71 golongan yang akan hancur

DARI sudut sejarah, tidak diketahui dengan tepat tarikh kemunculan mazhab Ahlal-Sunnah wal-Jamaah. Begitu juga tokoh yang mula memperkenalkan nama mazhab itu. Kemunculannya jauh berbeza daripada aliran Syiah dan Khawarij.

Kemunculan kedua-dua golongan itu bermotifkan politik terutama kepemimpinan umat Islam. Oleh itu, Syiah dan Khawarij boleh dikatakan dua parti siasah agama yang terawal lahir dalam sejarah umat Islam.

Menurut Ibnu Tamiyyah (wafat 728 Hijrah), Ahli Sunnah adalah mazhab sedia ada sejak dulu dan dikenali sebelum kemunculan Abu Hanifah, Malik, al-Syafie dan Ahmad. Ia mazhab sahabat yang bersumber daripada Nabi SAW. Mereka bersepakat mengatakan ijmak sahabat adalah hujah, tetapi mereka berselisih pendapat mengenai ijmak generasi selepas sahabat.

Ibn Abbas menyebut istilah Ahl al-Sunnah ketika beliau mentafsirkan firman Allah yang maksudnya: "(Ingatlah akan) hari (kiamat yang padanya) ada muka (orang) menjadi putih berseri dan ada muka (orang) menjadi hitam legam".

Dalam ayat itu, Ibn Abbas mentafsirkan muka orang yang putih berseri ialah Ahl al-Sunnah dan ulama, manakala muka hitam legam ialah ahli bidaah sesat.

Ahmad Hambal (wafat 241 Hijrah) pula menyatakan dalam mukadimah kitabnya al-Sunnah: "Inilah mazhab ahli ilmu, ashab al-athar dan ahl al-sunnah yang berpegang teguh pada al-Sunnah yang dikenali jejak langkahnya serta menjadi ikutan umat bermula daripada sahabat Nabi SAW hingga ke hari ini."

Asas pengenalan kepada Ahl al-Sunnah boleh dilihat melalui keiltizaman mereka dengan al-Quran dan sunnah sebagai sumber rujukan utama mengatasi yang lain. Di samping itu, mereka memandang tinggi kepada generasi sahabat, tabiin dan tokoh ulama hadis kerana melalui jaluran ini ilmu agama dapat dipelajari serta diyakini.

Ulama berusaha mencari siapakah yang dimaksudkan al-Jamaah iaitu golongan yang terselamat seperti dijelaskan dalam hadis Rasulullah SAW. Daripada Anas Malik bahawa Rasulullah bersabda bani Israel kepada 71 golongan, daripada itu 70 golongan hancur binasa dan satu golongan lagi terselamat.

Sesungguhnya umatku juga akan berpecah kepada 72 golongan dan 71 golongan akan hancur binasa. Satu golongan lagi akan terselamat". Sahabat bertanya: "Wahai Rasulullah, siapakah golongan yang terselamat itu? Baginda menjawab: Al-Jama'ah, al-Jamaah. (Hadis riwayat Ahmad dan Ibnu Majah).

Secara umum pendapat ulama berhubung al-Jamaah seperti berikut:

# Golongan teramai (al-Sawad al-Azam) daripada umat Islam

Ini berdasarkan sabda Rasulullah maksudnya: "Allah tidak menghimpunkan umatku dalam perkara kesesatan selama-lamanya. Hendaklah kamu mengikuti al-Sawad al-A'zam, yang bermaksud sekumpulan majoriti orang yang berhimpun mentaati pemerintah dan menurut jalan yang lurus."

Berdasarkan kenyataan ini, termasuk dalam pengertian al-Jamaah ialah golongan mujahid umat, ulama dan pendukung syariat yang beramal dengannya. Sesiapa saja yang keluar daripada jemaah, dia ialah golongan menyeleweng yang terjatuh dalam perangkap syaitan.

Begitu juga ahli bidaah kerana amalan mereka bercanggah dengan amalan golongan terdahulu daripada umat ini. Oleh itu, dalam keadaan apa sekalipun mereka tidak termasuk dalam al-Sawad al-Azam.

# Golongan ahli ilmu, fekah dan hadis kalangan ulama mujtahidin

Allah menjadikan imam mujtahid sebagai hujah terhadap makhluk yang menerima ajaran mereka dalam urusan agama. Merekalah golongan yang dimaksudkan melalui sabda Rasulullah SAW maksudnya: "Allah tidak menghimpunkan umatku dalam perkara kesesatan selama-lamanya".

# Sahabat Rasulullah secara khusus tidak termasuk generasi selepas mereka

Mereka menegakkan tiang agama dan meneguhkan sendinya. Mereka juga tidak pernah berhimpun dalam perkara sesat.

Pendapat ini juga menepati riwayat al-Jamaah yang disebutkan Rasulullah dalam hadis bermaksud: "Mereka yang mengikuti jalan hidupku dan juga sahabatku."

Dr Hamka pula berpendapat Ahl al-Sunnah wa al-Jamaah ialah orang yang mengikuti sunnah Nabi dan ulama mujtahid yang mengeluarkan pendapat bebas sebagai hasil ijtihadnya. Orang yang menganut mazhab Syafie, Hanafi, Maliki dan Hambali dalam soal furuk ialah golongan Ahl al-Sunnah wa al-Jamaah, sedangkan Syiah, Khawarij dan Muktazilah tidak termasuk di dalamnya.

Demikian juga pendukung bidaah yang menambah, apatah lagi mengurangi ajaran Nabi Muhammad SAW tidak termasuk dalam Ahl al-Sunnah wa al-Jamaah. Dalam ilmu kalam, mazhab al-Asyari dan al-Maturidi ialah mazhab Ahl al-Sunnah wa al-Jamaah.

Ringkasnya, Ahli Sunnah wa al-Jamaah adalah generasi sahabat dan tabiin yang bersatu mengikuti kebenaran yang jelas daripada kitab Allah dan Sunnah Rasulullah.